Psikoterapi nedir?

Psikoterapi, çeşitli zihinsel sağlık sorunları ve duygusal zorluklar yaşayan bireylere yardımcı olabilecek bir tedavi türüdür. Psikoterapi sadece semptomları hafifletmekle kalmayıp, aynı zamanda, belirli psikoterapi türleri, kişinin bulunduğu durumundaki psikolojik temelli nedenleri belirlemeye yardımcı olabilir. Bu sayede, kişi daha iyi ve sağlıklı işlev görebilir ve duygusal refahı geliştirebilir. Terapötik ilişki (terapist ve danışan arasında kurulan ilişki) kurmaya dayalı bir süreç olan psikoterapi; danışanın ihtiyaçlarına ve kullanılan terapi ekolüne göre değişebilmekte ve şekillenebilmektedir.

Terapi bana nasıl yardım edebilir?

Terapi almanın  bir dizi faydası vardır. Terapistler destek sağlayabilir ve depresyon, kaygı, ilişki sorunları, çözülmemiş çocukluk sorunları, yas ve stres yönetimi gibi sorunlar için sorun çözme ve başa çıkma becerileri ve gelişmiş başa çıkma stratejileri geliştirmenize yardımcı olabilir. Pek çok insan, kişisel gelişim, kişilerarası ilişkiler, aile sorunları, evlilik sorunları, cinsel sorunlar ve günlük hayatın güçlükleri konusunda terapistlerin muazzam yardımı olduğunu düşünüyor. Terapistler, zor bir sorun hakkında yeni bir bakış açısı sağlayabilir veya bir çözüm için sizinle birlikte çalışabilir. Terapiden elde ettiğiniz faydalar, süreci ne kadar iyi kullandığınıza ve öğrendiklerinizi uygulamaya ne kadar iyi uyguladığınıza bağlıdır. Terapiden elde edilebilecek faydalardan bazıları şunlardır:

Kendinizi, hedeflerinizi ve değerlerinizi daha iyi anlamak
• İlişkilerinizi geliştirmek için beceriler geliştirmek
• Sizi terapi aramaya iten sorun veya kaygılara çözüm bulmak
• Stres ve kaygıyla başa çıkmanın yeni yollarını öğrenmek
• Öfke, keder ve depresyonu yönetmek ve diğer duygusal baskılar
• İletişim ve dinleme becerilerini geliştirmek
• Eski davranış kalıplarını değiştirmek ve yenilerini geliştirmek
• Ailenizdeki veya evliliğinizdeki sorunları çözmenin yeni yollarını keşfetmek
• Benlik saygınızı geliştirmek ve özgüveninizi artırmak

Terapiye gerçekten ihtiyacım var mı? ‘’Ben üstesinden gelirim.’’ ‘’Kimsenin yardımına ihtiyacım yok!’’

Herkes hayatın belirli dönemlerinde zorlayıcı durumlar yaşamaktadır. Karşılaştığınız diğer zorlukları başarıyla aşmış olsanız da bazen ihtiyaç duyduğunuzda ekstra destek aramak kendiniz için büyük bir adım atmakla birlikte mantıklı bir karar olacaktır. Aslında terapi, bir yardım eline ihtiyaçları olduğunu anlayacak kadar öz farkındalığa sahip insanlar içindir ve bu takdir edilecek bir şeydir. Hayatınızın neresinde olduğunuzu kabul ederek ve terapi arayarak durumu değiştirmeye kararlı olarak aslında kendiniz için büyük ve önemli bir sorumluluk alıyorsunuz. Terapi, uzun süreli faydalar ve destek sağlayarak size tetikleyicilerden kaçınmanız, zarar verici kalıpları yeniden yönlendirmeniz ve karşılaştığınız zorlukların üstesinden gelmeniz için ihtiyacınız olan araçları ve başa çıkmanız için stratejileri sağlar.

İnsanlar niçin terapiye gider ve bunun benim için doğru bir karar olup olmadığını nasıl anlarım?

Her insanın terapiye gelmek için birçok farklı motivasyonu vardır. Bazıları yaşamlarında büyük bir geçiş yaşıyor olabilir (ayrılık, kayıp, yeni iş, yaşlanma, ebeveynlik vb.) veya içinde bulundukları stresli koşulları iyi idare edemiyor olabilir. Bazı insanlar düşük benlik saygısı, depresyon, kaygı, keder, ilişki sorunları, iş stresi, ruhsal çatışmalar, aile içi sorunlar ve cinsel yaşamında sorunlar gibi bir dizi başka sorunu yönetmek için yardıma ihtiyaç duyar. Terapi, hayatın zorluklarıyla başa çıkabilmeniz ve hayatınızı iyileştirecek kararlar alabilmeniz için kendinizi daha iyi tanımanıza yardımcı olabilir. Psikologlar, ihtiyaç duydukları cesaretlendirmeyi sağlayabilir ve bu dönemleri atlatmaları için beceriler konusunda yardımcı olabilirler.  Bazıları ise kendileri hakkında daha fazla şey öğrenmeye hazır oldukları veya hayattaki hedeflerinde daha etkili olmak istedikleri bir noktada olabilir. Kısacası, terapiye başlamak isteyen kişiler hayatlarındaki zorluklarla yüzleşmeye ve hayatlarında değişiklik yapmaya hazırdır.

Bir psikoloğa görünme zamanının gelmiş olabileceğine dair bazı önemli işaretler şunlar olabilir:

• Sorun, yaşamınızda önemli bir sıkıntıya veya kesintiye neden oluyor. Karşılaştığınız sorunun okul, iş ve ilişkiler dahil olmak üzere hayatınızın bazı önemli alanlarını kesintiye uğrattığını düşünüyorsanız, terapiye başlamanın zamanı gelmiş olabilir.
• Sağlıksız veya tehlikeli başa çıkma mekanizmalarına güveniyorsunuz. Kendinizi probleminizle sigara içmek, içki içmek, aşırı yemek yemek veya kızgınlığınızı başkalarından çıkarmak gibi sağlıksız yollarla uğraşırken bulursanız, yardım istemek daha sağlıklı ve daha faydalı başa çıkma stratejileri bulmanıza yardımcı olabilir.
• Arkadaşlarınız ve aileniz refahınız için endişeleniyor. Diğer insanların duygusal sağlığınız hakkında endişelendiği bir noktaya ulaştıysa, terapinin psikolojik durumunuzu iyileştirip iyileştiremeyeceğini görmenin zamanı gelmiş olabilir.
• Şimdiye kadar denediğin hiçbir şey yardımcı olmadı. Kendi kendine yardım kitapları okudunuz, internette okuduğunuz bazı teknikleri keşfettiniz, hatta sorunu görmezden gelmeye çalıştınız, ancak işler aynı kalıyor, hatta daha da kötüye gidiyor gibi görünüyor.

***Danışanlar arasında terapiyle ilgili yaygın bir yanlış anlama, kendinizi hemen daha iyi hissetmeye başlayacağınızdır, ancak gerçek şu ki, ihtiyacınız olan psikoterapi türüne ve semptomlarınızın ciddiyetine bağlı olarak zaman alan bireysel bir süreçtir.

Terapiye devam ederken ne beklemeliyim?

Terapiniz devam ederken, psikoloğunuzla güvene dayalı, terapötik bir ilişki kurma sürecini sürdüreceksiniz.

Devam etmekte olan sizi tanıma sürecinin bir parçası olarak, psikoloğunuz bazı değerlendirmeler yapmak isteyebilir. Örneğin psikologlar, depresyonunuzun derinliğini belirlemeye, önemli kişilik özelliklerini belirlemeye, içki sorunları gibi sağlıksız başa çıkma stratejilerini ortaya çıkarmaya veya öğrenme güçlüklerini belirlemeye yardımcı olabilecek testleri uygulamak ve yorumlamak üzere eğitimlerini almış ve yetkin duruma gelmişlerdir. Siz ve psikoloğunuz da sorunlarınızı konuşarak keşfetmeye devam edeceksiniz. Bazı insanlar için, bir sorun hakkında özgürce konuşabilmek rahatlama getirir. İlk aşamalarda, psikoloğunuz sizi neyin rahatsız ettiğini netleştirmenize yardımcı olacaktır. Daha sonra alternatif düşünme, davranma ve duygularınızı yönetmenin yollarını bulmak için birlikte çalışarak problem çözme aşamasına geçeceksiniz. Sizi terapiye başlatan sorunu çözmeye başlarken, kendinizi ve dünyayı farklı görmenize yardımcı olacak yeni beceriler de öğreniyor olacaksınız. Değiştirebileceğiniz ve değiştiremeyeceğiniz durumları nasıl ayırt edeceğinizi ve kontrolünüzdeki şeyleri iyileştirmeye nasıl odaklanacağınızı öğreneceksiniz.

Terapiden en iyi şekilde yararlanmak

Terapiden en iyi şekilde yararlanmak için şu adımlara dikkat edin:

• Terapiye bir ortaklık olarak yaklaşın. Psikoterapi, karar verme sürecine aktif olarak katıldığınızda ve paylaştığınızda en etkilidir. Siz ve terapistinizin ana sorunlar ve bunlar üzerinde nasıl çalışılacağı konusunda hemfikir olduğundan emin olun. Birlikte hedefler belirleyebilir ve zaman içindeki ilerlemeyi ölçebilirsiniz.
• Açık ve dürüst olun. Başarınız, düşüncelerinizi, duygularınızı ve deneyimlerinizi paylaşma konusundaki istekliliğinize ve terapistinize olan güveninize bağlıdır. Aynı zamanda, yeni kavrayışları, fikirleri ve bir şeyler yapmanın yollarını düşünmeye istekli olup olmadığınıza da bağlıdır. Acı verici duygular, utanç veya terapistinizin tepkisinden korktuğunuz için belirli konular hakkında konuşmaktan çekiniyorsanız, terapistinize bildirin.
• Tedavi planınızı takip edin. Kendinizi kötü hissediyorsanız veya motivasyonunuz yoksa, psikoterapi seanslarını atlamak cazip gelebilir. Ancak bunu yapmak ilerlemenizi yavaşlatabilir. Tüm oturumlara katılmaya çalışın ve neyi tartışmak istediğinizi düşünün.
• Anında sonuç beklemeyin. Duygusal konular üzerinde çalışmak acı verici olabilir ve çok çalışmayı gerektirebilir. Terapi süreci zaman alabilir ve herkes için aynı şekilde işlemeyebilir. İyileşmeye başlamadan önce birkaç seansa ihtiyacınız olabilir. Kendinize sabır gösterin ve içinde bulunduğunuz sürece zaman tanıyın.
• Oturumlar arasında ödevinizi yapın. Terapistiniz sizden düşüncelerinizi bir günlükte belgelemenizi veya terapi seanslarınızın dışında başa çıkma becerileri uygulamanızı isterse, bunu yapın. Bu ödevler, terapi seanslarında öğrendiklerinizi uygulamanıza yardımcı olabilir.
• Psikoterapi yardımcı olmuyorsa, terapistinizle konuşun. Birkaç seanstan sonra terapiden fayda görmediğinizi düşünüyorsanız, terapistinizle bu konuyu konuşun. Siz ve terapistiniz bazı değişiklikler yapmaya veya daha etkili olabilecek farklı bir yaklaşım denemeye karar verebilirsiniz.

 

Kaynak

• American Psychological Association. (2023, March 21). Understanding psychotherapy and how it works.
• Help for mental illnesses. National Institute of Mental Health. https://www.nimh.nih.gov/health/find-help/index.shtml. Accessed Jan. 13, 2023