Aile üyeleri, arkadaşlar, çocuklar veya diğer sevdikleriniz de dahil olmak üzere etrafınızdakilere yük gibi hissetmek, gerçek benliğiniz olmanızı ve ihtiyacınız olanı istemenizi zorlaştırabilir. Bu duygu nispeten yaygındır ve birçok farklı kaynağı olabilir. Neden bu şekilde hissettiğinizin kökenini takip edebilmek, bunun üstesinden gelmeye başlamanıza yardımcı olabilir, böylece etrafınızdakilerle etkileşimde daha rahat hissedebilirsiniz.

Peki, Kendini Yük Gibi Hissetmek Ne Demektir?

Bir yük gibi hissetmek, sıklıkla diğer insanları rahatsız etmekten veya sinirlendirmekten korktuğunuz anlamına gelebilir. Başkalarının sizden, ihtiyaç ve isteklerinizden bıktığından endişelenebilirsiniz. Bu duygu sizi gerçek benliğiniz olmaktan, duygusal destek istemekten veya sınırlar koymaktan alıkoyabilir. Hayatınızdaki kişiler size yük olmadığınız konusunda güvence verseler bile, sinsi şüphe duygusu yine de kendini hissettirebilir.

Nedir Bu Duyguya Sebep Olan?

Etrafınızdakilere yük olduğunuz endişesi, birkaç farklı kökene sahip olabilen bir duygudur. Çocukluğunuzdan beri hissettiğiniz bir şey olabilir ya da daha yakın zamanda gelişen bir şey olabilir. Yük gibi hissetmenin en yaygın kaynaklarından bazılarına bir göz atalım.

Ebeveynlerin Çocukluktan Beklentileri

• Birinin yetiştirilme şekli, genç yaşlardan itibaren bir yük olma duygusunu geliştirebilir.

Çocuğunu yüksek standartlarda tutan ebeveynler, çocukların yalnızca sevgiye, şefkate ve hatta her bakımdan mükemmel performans göstermeleri durumunda ihtiyaçlarının karşılanmaya değer olduğunu düşünmelerine neden olabilir. Belki de onlara başarısızlık veya hataların (bir sınavdan düşük not almaktan spor takımına girmemeye kadar) temel değerlerini veya sevilebilirliklerini azaltacağı iletilmiştir.

Hatta bu duygu dolaylı olarak da ifade edilebilir: “Elif’in oğlu Boğaziçi’ye yeni girdi; Annesi ve babası çok şanslı değil mi?” veya “Can’ın oğlu matematikte başarısız oldu; Seninle bu konuda endişelenmemize gerek kalmadığı için çok mutluyum!” Zamanla, bunun gibi tekrarlanan ifadeler, ebeveynlerin çocuklarından mükemmellik umduklarını ve hatta ondan mükemmellik beklediklerini ve bundan daha azının o çocuğu hayal kırıklığına uğratacağını incelikli bir şekilde iletebilir.

Ya da kendini yük gibi hissetmek çocukluk döneminde kendisine fazla sorumluluk verilmesinden de kaynaklanıyor olabilir. Küçük yaşlardan itibaren kendinize ve belki de kardeşlerinize iyi bakmanız bekleniyorsa, hatta temel ihtiyaçlarınızı bile karşılamanız gerektiğini öğretmiş olabilirler.

Bu dinamik, başkalarına güvenmek yerine her şeyin sorumluluğunu kendiniz üstlenmeniz gerektiğine inanmanıza neden olabilir ve bu da bir yetişkin olarak duygusal destek aradığınızda kendinizi rahatsız hissetmenize yol açabilir.

Düşük Benlik Saygısı veya Kendine Değer

Yukarıda belirtilen çocukluk durumlarından bazıları, düşük öz saygıya sahip olma riskine katkıda bulunabilir veya düşük öz saygının başka bir kaynağı olabilir: zehirli bir romantik ilişki, zorbalığa maruz kalma deneyimleri veya güçlü kültürel mesajlar… Temelde yeterli olmadığınıza veya olumlu şeylere layık olmadığınıza inanmak, kendinizi bir yük gibi hissetmenize neden olabilir.

Zaman içinde öz saygınızı geliştirecek stratejiler uygulamak, kendinizi daha rahat hissetmenize ve ihtiyacınız olanı isteme ve sevgiyi kabul etme konusunda daha güçlü hissetmenize yardımcı olabilir. Ayrıca araştırmalar, yüksek öz saygının ‘’ilişkiler, iş ve sağlık gibi yaşam alanlarındaki başarı ve refah’’ ile ilişkili olduğunu  gösteriyor; dolayısıyla öz saygınızı geliştirmek, birçok faydaya yol açabilecek değerli bir çabadır.

Fiziksel veya Zihinsel Hastalık

Fiziksel veya ruhsal hastalığı ya da engeli olan kişiler, ihtiyaçlarının karşılanması için çevrelerindeki kişilerin ek bakım ve desteğine ihtiyaç duyabilirler. Karşılığında aynı desteği sunmaları da mümkün olmayabilir.

Bazı durumlarda bu durum, hastalığı/engelliliği olan kişinin kendisini bir yük gibi hissetmesine neden olabilir; sanki çok fazla şey istiyormuş gibi ya da hayatındaki insanlar için hayal kırıklığı ya da rahatsızlık yaratıyormuş gibi. Aşırı özür dilemelerine, sınırlarını zorlamalarına, nasıl hissettikleri hakkında yalan söylemelerine, kendilerini izole etmelerine veya kendi ihtiyaçlarından dolayı hüsrana uğramalarına neden olabilir.

Aynı kavram uyuşturucu ya da alkol bağımlılığı sonrasında da geçerli olabilir. Bağımlılıktan kurtulma sırasında kişi kendini bir yük gibi hissedebilir veya bağımlılığın aile ve arkadaşlarına yüklediği yükün farkına varabilir. Herkesin bazen yardıma ihtiyacı olduğunu ve ne kadar yardıma ihtiyacınız olursa olsun etrafınızdakilerin hayatlarını birçok yönden zenginleştirdiğinizi hatırlamak, bu duygunun üstesinden gelme konusunda çalışmanıza yardımcı olabilir.

Bir İlişkide Yük Gibi Hissetmeyi Nasıl Durdurursunuz?

Kendinize ihtiyaç ve isteklere sahip olmanın normal ve güvenli olabileceğini söylemeniz faydalı olabilir. Aynı şekilde hisseden birine nasıl davranmak istediğinizi düşünün. Onlara yük olduklarını söyler misiniz?

İhtiyaçlarınızı belirlemeye ve bu ihtiyaçları partnerinize iletmeye zaman ayırın. Eşiniz, benlik saygınızı geliştirmeye çalışırken sizi nasıl destekleyeceğini anlamakta zorluk çekiyorsa, çift terapisi değerli olabilir.

Bir Yük Gibi Hissetmenin Üstesinden Nasıl Gelebilirsiniz?

Etrafınızdakilere yük olma hissinin üstesinden gelmek için deneyebileceğiniz çeşitli farklı stratejiler vardır.

Benlik Saygısı Oluşturun

Düşük benlik saygısı çoğu durumda bu duygunun temel taşı olduğundan, öz saygınızı geliştirmeye çalışmak çoğu zaman zaman içinde olumlu sonuçlar getirebilir. Benlik saygınızı artırmaya çalışmanın birkaç yolu şunlardır:

• Olumlu olumlamaların her gün tekrarlanması
• Sevildiğinizi ve takdir edildiğinizi hissettiren insanlarla daha fazla zaman geçirmek
• Ulaşılabilir hedefler ve görevler belirlemek ve bunları tamamlamak
• Olumsuz düşünceler ortaya çıktığında onlara meydan okumak ve onları olumlu düşüncelerle değiştirmek
• İyi beslenmek ve egzersiz yapmak gibi sağlıklı alışkanlıklar geliştirmek
• Aynı endişeleri yaşayan başkalarıyla bağlantı kurabileceğiniz ve duygularınızı doğrulayabileceğiniz destek gruplarına katılmak

 

Durumu Tersine Çevirin!

Bazen durumun tersine döndüğünü hayal etmek faydalı olabilir. Sevdiğiniz biri sizden şu anda istediğiniz gibi yardım, destek veya boşluk isteseydi nasıl hissederdiniz? Muhtemelen onların güvenliği, tatmini ve sevgiyi deneyimlemelerine yardımcı olmak için elinizden geleni yapmaktan mutluluk duyarsınız.

Durumları bu şekilde düşünmek, sizin de sevilmeye ve ihtiyaçlarınızın karşılanmasına onlar kadar layık olduğunuzu ve sizin onları desteklemek istediğiniz kadar sevdiğiniz insanların da sizi desteklemek istediklerini kendinize hatırlatmanıza yardımcı olabilir.

Özürlerinizi Yeniden Çerçeveleyin!

Başkalarına yük gibi hisseden insanlar, ihtiyaçlarını ifade ettikleri veya yardım kabul ettikleri için kendilerini sürekli olarak özür dilerken bulurlar. Bir dahaki sefere bu yola başvurmak istediğinizde, önce özrünüzü yeniden çerçevelemek için duraklamayı düşünün.

Örneğin, birisiyle buluşmaya birkaç dakika geciktiğiniz için özür dilemek yerine, beklediği için ona teşekkür edebilirsiniz. Duygulara olumlu bir yön vermek, zaman içinde düşünme biçiminizi değiştirmenize yardımcı olabilir. Algınızı, sizden yardım veya anlayış istemekten, sizi önemsedikleri için yardım veya anlayış sunan diğer insanlara kaydırabilir.

Bir Terapistle Konuşun..

Bir uzman psikolog ile bağlantı kurmak, kafanızdaki başkalarına yük olduğunuza dair anlatıyı değiştirmeye başlamanın güçlü bir yolu olabilir. Özellikle günümüzün en yaygın yöntemi ve ‘’psikoterapi için altın standart’’ olan bilişsel davranışçı terapi (BDT) alıyorsanız, psikoloğunuz hatalı düşünce kalıplarını fark etmeye ve ardından bunları değiştirmeye odaklanmanıza yardımcı olabilir.

BDT’nin önermesi, düşüncelerin duygulara neden olduğudur, dolayısıyla çarpık düşünceleri düzeltmek (örneğin yük olduğunuz düşüncesi) bazı olumsuz duygulardan kaçınmanıza yardımcı olabilir. Eğitimli bir uzman psikolog aynı zamanda geçmiş travmalarınızı gidermenize, özgüveninizi geliştirmenize ve istediğiniz ve ihtiyaç duyduğunuz şeyi daha iyi sorabilmeniz için iletişim becerilerinizi geliştirmenize yardımcı olabilir.

Tercihlerinize bağlı olarak bir terapistle yüz yüze veya online olarak görüşebilirsiniz. Kendi evinizin rahatlığında terapi almayı tercih ediyorsanız, online terapi mevcut bir seçenektir. Araştırmalar bunun ‘’klinik olarak etkili’’ olduğunu ve geleneksel, yüz yüze seanslara esasen eşdeğer faydalar sunduğunu ileri sürüyor. Göreceli bulunabilirliği ve rahatlığıyla birleştiğinde birçok kişi için tercih edilen seçenek haline gelmektedir.